Cukrownia w Poturzynie  została założona w 1840 roku przez Tytusa Woyciechowskiego, pioniera przemysłu cukrowniczego na naszych terenach oraz w Polsce. Prawdopodobnie była pierwszą cukrownią utworzoną na Lubelszczyźnie.

 

Zachowanym źródłem o tej inwestycji jest list z 1839 roku Fryderyka Chopina do Juliana Fontany, w którym znany kompozytor pisze o cukrowni: „Woyciechowski do mnie pisał, żebym oratorium komponował. W liście do rodziców odpisałem, czemu fabrykę cukru zakłada, a nie klasztor kamedułów albo dominikanek”.

 

Od początków istnienia cukrowni rozpoczęto kampanię buraczaną i uprawę buraka cukrowego. Woyciechowski potrafił przekonać miejscowych właścicieli do uprawy buraka cukrowego tak skutecznie, że podczas kampanii buraczanej w roku 1844 cukrownia Poturzyn przerabiała buraki nie tylko pochodzące z plantacji Woyciechowskiego, ale także od ziemian z Suszowa, Nowosiółek, Wasylowa, Posadowa, Oszczowa, Kozodaw, Nabroża, Masłomęcza i Starej Wsi.

 

W 1847 roku cukrownia ulega częściowemu zniszczeniu w czasie pożaru, ale dzięki pomocy finansowej okolicznych ziemian, została odbudowana i ponownie uruchomiona. W latach swojej świetności zatrudniała ponad 400 pracowników.

 

W skład budynków cukrowni wchodziły: buraczarnia, stacja wapienna, wieża, krystalizarnia, magazyn, budynek mieszkalny i piec wapienny. Posiadała kotły parowe i wiele nowych w Polsce maszyn i aparatów.

 

Z inicjatywy Tytusa Woyciechowskiego przy cukrowni powstało osiedle dla pracowników, magazyn, kuźnia, stajnia, młyn, a także pierwsza na Lubelszczyźnie droga żelazna (1877) – kolej konna łącząca Poturzyn z Kryłowem.

 

I wojna światowa strawiła całość infrastruktury cukrowni. Do dziś zachowały się pojedyncze elementy fundamentów cukrowni i dwie ramy okienne znajdujące się Skansenie Aktywnym w Nowosiółkach.

 

            Przypisy:

• B. Mikulec, Przemysł cukrowniczy na Lubelszczyźnie w latach 1864 - 1914, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 1991;

• J. Godlewski, Od prywatnego do państwowego syndykatu. Z dziejów kartelizacji w cukrownictwie w Królestwie Polskim i Cesarstwie Rosyjskim (1887-1914), Studia Podlaskie, t. XII;

• B. Mardofel, Materiały archiwalne do biografii Tytusa Woyciechowskiego w Archiwum Państwowym w Zamościu, Archiwariusz Zamojski 2008, s. 35 46.